აშოტ I კურაპალატის მკვლელობის ზოგიერთი დეტალი ქართული და არაბული წყაროების მიხედვით

Authors

  • გიორგი ნარიმანიშვილი Free University of Tbilisi

Keywords:

საქართველოს ისტორია, აშოტ კურაპალატი, არაბობა საქართველოში

Abstract

არაბთა დაპყრობებმა, მათმა სამხედრო წარმატებებმა და ისლამის გავრცელებამ ახლო
აღმოსავლეთში ახალი პოლიტიკური ვითარება შექმნა, რამაც უმნიშვნელოვანესი გავლენა
იქონია სამხრეთ კავკასიაზე. VII საუკუნის შუა ხანებში ქართლში არაბთა პირველი მარბიელი
ლაშქარი გამოჩნდა. ხოლო, ომაიანთა დინასტიის მეხუთე ხალიფას, აბდ ალაჰ იბნ მარვანის
დროს კი არაბებმა საბოლოოდ დაიმორჩილეს ქართლი.
IX ს-ის დასაწყისიდან იწყება ერთიანი ქართული სახელმწიფოს ჩამოყალიბება. ამ
პროცესში დიდი როლი შეასრულა აშოტ I ბაგრატიონმა, რომელმაც ტაო-კლარჯეთის ანუ
„ქართველთა სამეფო“ ჩამოაყალიბა.
როგორც ქართული წერილობითი წყაროებიდან ირკვევა, თავდაპირველად, აშოტი
არაბთა სამსახურში იდგა და ემორჩილებოდა როგორც თბილისის ამირას, ისე ბარდავში
მჯდომ არმინიის გამგებელს. შემდეგ აშოტი არაბებს განუდგა, ბიზანტიის იმპერატორისგან
კურაპალატის ტიტული მიიღო და ტაოში დამკვიდრდა. ტაოდან აშოტ კურპალატმა
დამოუკიდებელი პოლიტიკას გატარება და შიდა ქართლისთვის ბრძოლა დაიწყო. ის
აქტიურად ჩაერთო რეგიონში მიმდინარე სამხედრო-პოლიტიკურ პროცესებში და ლოკალურ
მოთამაშეებთან კავშირების შექმნით, ცდილობდა საკუთარი გავლენის სფერო
გაეფართოებინა. თუმცა, მან საბოლოო მიზანს ვერ მიაღწია და არაბთა სახალიფოს
ცენტრალურ ხელისუფლებასთან ბრძოლაში დამარცხდა.
როგორც საუმბატ დავითის ძის, ასევე მატიანე ქართლისას ცნობით, აშოტი ეკლესიაში
მოკლეს, თუმცა ავტორები განსხვავებულ დეტალებს გადმოგვცემენ. მატიანე ქართლისას
ანონიმი ავტორი მოკლედ მოგვითხრობს, რომ აშოტ კურაპალატი გარდაბანში, ეკლესიაში
მოკლეს, ხოლო სუმბატ დავითის ძე გვიამბობს, რომ ის ნიგალის ხევში ღალატით იქნა
მოკლული. დღეს რთული სათქმელია, თუ სად მოკლეს სინამდვილეში აშოტ კურაპალატი,
თუმცა არ არის გამორიცხული, რომ ორივე ცნობა გარკვეულწილად ავსებდეს ერთმანეთს.
არსებული მონაცემების შეჯერების შედეგად, შეგვიძლია, ვივარაუდოთ, რომ აშოტ
კურაპალატი მცირე რაზმით ჩავიდა გარდაბანში, სადაც მას ლაშქარი უნდა შეეკრიბა, თუმცა
მას მოკავშირეებმა უღალატეს და იძულებული გახდა ნიგალში გაქცეულიყო, სადაც
ღალატით მოკლეს.

Published

2023-12-27

How to Cite

ნარიმანიშვილი გ. (2023). აშოტ I კურაპალატის მკვლელობის ზოგიერთი დეტალი ქართული და არაბული წყაროების მიხედვით. Dunya: The Journal of Free University Institute of Asia and Africa, (1). Retrieved from https://journals.org.ge/index.php/dunya/article/view/165

Issue

Section

Articles